96 lat temu Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową Józefowi Piłsudskiemu. Tego samego dnia Niemcy podpisały we Francji zawieszenie broni kończące I wojnę. 11 listopada 1918 roku stał się symbolicznym dniem, w którym Polska odrodziła się jako niezależny kraj po 123 latach zaborów. Dziś obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości.
Rankiem 10 listopada 1918 roku na Dworzec Główny w Warszawie wjechał pociąg pospieszny z Berlina. Na peronie czekali książę Zdzisław Lubomirski, członek Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego, i komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Adam Koc. Witali wracającego z więzienia w Magdeburgu Józefa Piłsudskiego.
Jesteśmy wolni
– Kiedy wiadomość o przyjeździe Piłsudskiego rozeszła się po mieście, przed domem przy ul. Moniuszki, gdzie się zatrzymał, zebrały się tłumy pragnące go zobaczyć – informował tego dnia „Kurier Poranny”. Natomiast POW w swojej odezwie podkreśliła, że przyjazd komendanta do Warszawy oznacza początek nowej epoki w dziejach naszego kraju.
Jeszcze tego samego dnia Piłsudski wynegocjował zasady wycofywania się wojsk niemieckich z Królestwa Polskiego, a nocą Polacy rozpoczęli w stolicy rozbrajanie żołnierzy byłego zaborcy.
Kiedy 11 listopada Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu dowództwo nad Wojskiem Polskim, Warszawa była już wolna. – Dzień dzisiejszy należy do historycznych, do niezapomnianych, do weselszych, do triumfalnych! Jesteśmy wolni!” – pisała w swoim pamiętniku księżna Maria Lubomirska, żona Zdzisława Lubomirskiego.
Symboliczna data
Ten dzień stał się symbolem odzyskania przez Polskę wolności po 123 latach zaborów, jednak oficjalnym świętem państwowym ustanowiono go dopiero 23 kwietnia 1937 r., czyli prawie 20 lat później. – Odzyskiwanie niepodległości było stopniowym procesem i trudno wskazać jeden dzień przełomowy – tłumaczy historyk Dariusz Jakubowski. Jego zdaniem jako początek ważnych dat można wskazać na przykład noc z 6 na 7 listopada. Wówczas w Lublinie powstał tymczasowy rząd Ignacego Daszyńskiego, a 7 listopada Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski.
Natomiast zwierzchnictwo nad krajem Rada przekazała Piłsudskiemu dopiero 14 listopada. Dwa dni później podpisał on depeszę notyfikującą powstanie niepodległego państwa polskiego.
Nasze święto
– W 1937 r. wybrano 11 listopada jako święto narodowe, bo data ta upamiętnia dokonania marszałka Piłsudskiego, a jednocześnie symbolicznie łączy odzyskiwanie suwerenności Polski z zakończeniem I wojny światowej – wyjaśnia historyk.
To właśnie 11 listopada w wagonie kolejowym w Compiegne we Francji podpisano rozejm oznaczający kapitulację Niemiec na froncie zachodnim.
Przez większość okresu międzywojennego rocznicę tego dnia obchodzono w Polsce jako święto wojskowe. Z tej okazji Piłsudski dokonywał przeglądu wojsk i odbierał defiladę. Natomiast socjaliści organizowali Święto Niepodległości 7 listopada, na pamiątkę utworzenia rządu Daszyńskiego.
Po wojnie władze PRL przeniosły święto na dzień 22 lipca. Obchodzono je na pamiątkę ogłoszenia w 1944 r. Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Państwowe obchody Święta Narodowego 11 listopada przywrócono 25 lat temu.
autor zdjęć: Narodowe Archiwum Cyfrowe
komentarze