Ustawa o obronie ojczyzny wprowadziła wiele nowych rozwiązań. Dlatego Ministerstwo Obrony Narodowej przeprowadziło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, aby wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę o zmienionych przepisach. Na naszym portalu regularnie publikujemy odpowiedzi ekspertów z MON-u na najczęściej zadawane pytania.

Czy żołnierzowi przeniesionemu do tzw. dyspozycji poza miejsce zamieszkania przysługuje dodatek osiedleniowy? Nadmienię, że żołnierz spełnia wymagania dotyczące dodatku za rozłąkę i w miejscu na czas pozostawania w dyspozycji otrzymał kwaterę internetową.

Odpowiadając na poniższe pytanie, należy wskazać, że należności określone w art. 445 ustawy (w tym zasiłek osiedleniowy) przysługują w przypadku przeniesienia służbowego, tj. w przypadku wyznaczenia żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe poza miejscowością stanowiącą siedzibę jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału, w której żołnierz zajmował dotychczas stanowisko służbowe. Wobec powyższego przeniesienie żołnierza do dyspozycji nie uprawnia go do tej należności.

Czy po zakończeniu wojskowego kursu międzynarodowego przysługuje mi urlop aklimatyzacyjny za każde rozpoczęte 10 dni pobytu za granicą?

Urlop aklimatyzacyjny określony został w art. 281 ust. 12 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny. Przepis ten stanowi, że żołnierzowi zawodowemu skierowanemu do służby poza granicami państwa po zakończeniu służby w ramach tego skierowania udziela się urlopu aklimatyzacyjnego w wymiarze jednego dnia roboczego za każde rozpoczęte 10 dni pełnienia służby poza granicami państwa. Urlopu tego udziela dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe albo do której został skierowany w ramach pełnienia zawodowej służby wojskowej w dyspozycji, bezpośrednio po stawieniu się w jednostce wojskowej. Wymiar urlopu aklimatyzacyjnego nie może przekroczyć 22 dni roboczych.

Wobec powyższego urlop aklimatyzacyjny przysługuje żołnierzowi po skierowaniu do służby poza granicami państwa i jest on udzielany przez dowódcę jednostki wojskowej obligatoryjnie. Udział w wojskowym kursie międzynarodowym nie stanowi skierowania do pełnienia służby poza granicami państwa. Omawiany przypadek dotyczy bowiem kierowania żołnierza zawodowego na studia lub naukę oraz na staż, kurs lub specjalizację oraz inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą (art. 93 ust. 1).

Jeśli jedno z małżonków żołnierzy przechodzi na emeryturę, to czy przy obliczaniu norm do wypłaty odprawy mieszkaniowej zostaną uwzględnione normy przysługujące małżonkowi oficerowi starszemu w stopniu majora? Czy jeśli jeden z małżonków otrzyma odprawę mieszkaniową z uwzględnieniem norm na dzieci, to drugi z małżonków przy odejściu z wojska, np. za pięć lat, będzie miał prawo do odprawy mieszkaniowej (np. za 5 lat), czy też będzie traktowany jako żołnierz, którego małżonek otrzymał odprawę mieszkaniową wypłaconą albo zrealizowaną w formie rzeczowej na podstawie przepisów ustawy obowiązującej od 1 lipca 2004 r.?

Ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny w rozdziale XXVI „Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe”, na mocy art. 713, zmieniła zasady wypłaty odprawy mieszkaniowej. Zmiany wprowadzone do ustawy z 22.06.1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej odpowiadały na zgłaszane przez środowiska wojskowe potrzeby przyjęcia takich rozwiązań, które zachęcą żołnierzy do pozostania w służbie. Istotą kierunku zmian było przyjęcie m.in. korzystniejszych zasad wypłaty odprawy mieszkaniowej, w tym wprowadzona została zasada, że małżonkowie żołnierze zawodowi będą mogli – każdy z osobna – otrzymać odprawę mieszkaniową.
Jeden z małżonków żołnierzy zawodowych, gdy odchodzi ze służby, może:

• za zgodą drugiego małżonka otrzymać odprawę mieszkaniową na całą rodzinę albo;

• otrzymać odprawę mieszkaniową tylko na siebie i dzieci albo;

• w przypadku braku zgody małżonka będącego żołnierzem, otrzymać odprawę tylko na siebie. Wówczas drugi małżonek, będący żołnierzem, będzie mógł odrębnie wystąpić o odprawę naliczoną na pozostałych członków rodziny (dzieci).

W praktyce – odnosząc powyższe zasady do zgłoszonego pytania – dyrektor oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego, wyliczając maksymalną powierzchnię użytkową podstawową lokalu mieszkalnego potrzebną do obliczenia odprawy mieszkaniowej (zakładając, że żołnierz zawodowy posiada do niej prawo), uwzględni normy dotyczące żołnierza zawodowego (wnioskodawcy) z tytułu:

a) stanu rodzinnego – 1 norma x 12 m2, tj. jednej normie odpowiada jedna osoba, która jest członkiem rodziny żołnierza zawodowego (w dniu przez niego wskazanym do odprawy mieszkaniowej), czyli również w przypadku, gdy żona/mąż jest żołnierzem zawodowym, na tę osobę przysługuje także jedna norma,

b) zajmowanego stanowiska służbowego, tj.:
– 1 norma x 12 m2 – gdy zajmowane stanowisko służbowe odpowiada stopniu etatowemu do kapitana (kapitana marynarki) włącznie,
– 2 normy x 12 m2 – gdy zajmowane stanowisko służbowe odpowiada stopniu etatowemu od majora (komandora podporucznika) do pułkownika (komandora),
– 3 normy x 12 m2 – gdy zajmowane stanowisko służbowe odpowiada stopniu etatowemu od generała brygady (kontradmirała) do generała (admirała).

c) nieposiadania dzieci;

Na przykład, jeżeli żołnierz zawodowy (wnioskodawca) wskazał dzień 17.04.2024 r. jako dzień do wyliczenia odprawy mieszkaniowej i w tym dniu:

• pozostawał w związku małżeńskim (jego małżonek jest żołnierzem zawodowym, nadal pełni służbę wojskową i zajmuje stanowisko służbowe oznaczone stopniem etatowym majora),

• zamieszkuje z dwojgiem dzieci, które za zgodą małżonka żołnierza (majora) mają być uwzględnione w odprawie mieszkaniowej wnioskodawcy (dzieci nie ukończyły 25 lat i nie zawarły związków małżeńskich),

• zajmuje stanowisko służbowe oznaczone stopniem etatowym kapitana,

będzie miał prawo do czterech norm, tj.: z tytułu stanu rodzinnego – trzech (jedna na małżonka – majora i dwie na dzieci), z tytułu zajmowanego stanowiska służbowego – jednej (kapitan).

W odniesieniu do drugiego pytania należy wskazać, że art. 21 ust. 6 ustawy o zakwaterowaniu zawiera katalog negatywnych przesłanek realizacji prawa do zakwaterowania. Katalog ten nie uległ zmianie. Z tej przyczyny w obecnym stanie prawnym w przypadku, gdy jeden z małżonków (w tym również małżonek żołnierz) otrzymał odprawę mieszkaniową, drugi małżonek traci prawo do zakwaterowania, w tym w formie wypłaty świadczenia mieszkaniowego. Niemniej jednak omówiona na wstępnie regulacja dotycząca odprawy mieszkaniowej jest szczególna i wyłącza ww. zakaz, gwarantując prawo do odprawy także żołnierzowi zawodowemu, którego małżonek otrzymał to świadczenie.

Przenosząc wskazane reguły do przedstawionego przykładu (o ile stany prawny i faktyczny nie zmieniłyby się), żołnierz zawodowy (major) otrzyma odprawę mieszkaniową, w której zostanie uwzględnione jego uprawnienie do dwóch norm z tytułu zajmowanego stanowiska służbowego, z założeniem, że nie został uwzględniony przy ustalaniu wysokości odprawy mieszkaniowej wypłaconej jego małżonkowi.

Należy jednakże zastrzec, że w zakresie wypłaty odprawy mieszkaniowej, jak i negatywnego rozstrzygnięcia o realizacji prawa do zakwaterowania, ostateczne rozstrzygnięcie następuje w formie decyzji administracyjnej. Taką decyzję żołnierz może zaskarżyć, w tym również do wojewódzkiego sądu administracyjnego, nie ponosząc kosztów sądowych.

Do kogo żołnierz powinien zaadresować wniosek o rekompensatę za koszty uzyskania po 5 października 2023 roku prawa jazdy kategorii C+E? W jednostkach wojskowych blokowane są wnioski adresowane do MON i nakazywana jest zmiana adresata na dowódcę jednostki. W praktyce wnioski te w ogóle nie są wysyłane z jednostki.

Omawiany wniosek należy kierować, z zachowaniem drogi służbowej, przez dowódcę jednostki wojskowej, do ministra obrony narodowej poprzez dyrektora Departamentu Kadr MON. Kwestia zasad kierowania tego wniosku przez żołnierzy do dowódcy jednostki wojskowej pozostaje we właściwości samej jednostki wojskowej.

Żołnierz aktywnej rezerwy w stopniu porucznika pełni tę formę służby od pięciu miesięcy. Został złożony wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej z zaszeregowaniem do stopnia wojskowego porucznika (zatem bez mianowania). Czy w tym przypadku będzie miał zastosowanie art. 244 ustawy o obronie ojczyzny?

Art. 244 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny mówi, że żołnierz aktywnej rezerwy może być powołany do zawodowej służby wojskowej, jeżeli pełnił czynną służbę wojskową przez okres co najmniej trzech lat i uzyskał pozytywną opinię służbową. Zgodnie z tym artykułem tylko żołnierz aktywnej rezerwy legitymujący się co najmniej trzyletnim stażem służby czynnej oraz pozytywną opinią służbową może być powołany do zawodowej służby wojskowej. Czynna służba wojskowa (art. 130 ust. 1) polega na pełnieniu:

1) zasadniczej służby wojskowej;

2) terytorialnej służby wojskowej;

3) służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy;

4) zawodowej służby wojskowej;

5) służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Artykuł 244 wprowadził więc dwa warunki, które należy spełnić obligatoryjnie: trzyletni staż czynnej służby wojskowej oraz pozytywna opinia służbowa. Niemniej powołanie ma charakter fakultatywny, warunkowany aktualnymi potrzebami sił zbrojnych.